Podstawy konsoli
Aby ułatwić sobie pracę z kontem za pomocą dostępu przez SSH wystarczy znać już kilka poleceń. Artykuł jest przeznaczony dla osób, które po raz pierwszy mają styczność z konsolą systemu Linux.
Znak zachęty
Po zalogowaniu się zobaczymy znak zachęty (prompt). W różnych systemach może on wyglądać inaczej, na serwerach LaoHost domyślnie wygląda on w taki sposób:
[username@s1.laohost.net ~]$
Znak zachęty zawiera cztery informacje: nazwę użytkownika, host, bieżący katalog (~ oznacza katalog domowy użytkownika) oraz informację, że użytkownik nie posiada uprawnień administratora (świadczy o tym znak dolara).
Spróbujmy wpisać kilka poleceń.
Kim jestem i gdzie się znajduję?
Polecenie whoami zwraca nazwę bieżącego użytkownika.
[username@s1.laohost.net ~]$ whoami
username
Natomiast ścieżkę do bieżącego katalogu uzyskamy za pomocą polecenia pwd.
[username@s1.laohost.net ~]$ pwd
/home/username
Poruszanie się po systemie plików
Aby zmienić katalog, należy wpisać polecenie cd oraz ścieżkę do katalogu. Znak zachęty będzie zawierał nazwę katalogu a system będzie oczekiwał następnych poleceń.
[username@s1.laohost.net ~]$ cd ./domains
[username@s1.laohost.net domains]$
Sprawdźmy, gdzie się teraz znajdujemy.
[username@s1.laohost.net domains]$ pwd
/home/username/domains
Aby sprawnie poruszać się po strukturze katalogów musimy wiedzieć jakie pliki i katalogi znajdują się na naszym koncie. Listę plików i katalogów zwraca polecenie ls.
[username@s1.laohost.net ~]$ ls
username.laohost.net
Dokładniejsze informacje o plikach w bieżących katalogach uzyskamy dopisując flagę -l do polecenia ls.
[username@s1.laohost.net ~]$ ls -l
Jeśli chcemy poznać listę plików i katalogów w innym katalogu niż bieżący, dopisujemy ścieżkę do tego katalogu. W poniższym przykładzie wyświetlimy listę plików w katalogu nadrzędnym, czyli w naszym przypadku w katalogu domowym.
[username@s1.laohost.net ~]$ ls ../
Tabulator
Podczas pracy w konsoli najczęściej używanym klawiszem powinien być tabulator. Pierwsze naciśnięcie tabulatora spowoduje dopełnienie komendy, jeśli znaleziono tylko jedną opcję. Drugie naciśnięcie wyświetli listę dostępnych opcji.
Spróbujmy nacisnąć tabulator dwukrotnie. Powłoka wyświetli wszystkie możliwe do uruchomienia programy. Zanim jednak to zrobi, zapyta się czy wyświetlić te wszystkie możliwości, odpowiadamy naciskając literę y. Lista dostępnych poleceń otworzy się w programie more, który zapobiega wyświetleniu zbyt dużej liczby linijek wyjścia jednocześnie (wówczas nie mielibyśmy szansy na spokojne doczytanie wyniku polecenia). Aby przewinąć wynik polecenia w programie more naciskamy enter, aby wyjść naciskamy Esc.
Tabulator dopasuje także nazwy plików i katalogów. Proszę wpisać polecenie cd, spację następnie dwa razy tabulator. Zostaną wyświetlone wszystkie możliwe katalogi. Dopisujemy kilka liter nazwy katalogu do którego chcemy przejść i znów tabulator - nazwa katalogu powinna zostać dopełniona, jeśli nie ma katalogów zaczynających się od tych samych liter. Następne podwójne naciśnięcie tabulatora wyświetli listę katalogów w wybranym katalogu i tak dalej. W ten sposób można sprawnie poruszać się po systemie katalogów.
Pomoc
Każdy program posiada wbudowaną prostą pomoc. Najczęściej uzyskujemy ją po dopisaniu flagi --help lub -h.
[username@s1.laohost.net ~]$ ls --help
[username@s1.laohost.net ~]$ cd --help
Dodatkową pomoc można uzyskać w podręcznikach man, które akurat nie są dostępne dla kont SSH w LaoHost. Można je przeglądać w internecie, wystarczy wpisać do wyszukiwarki hasło "man
Operacje na plikach
Kopiowanie plików:
[username@s1.laohost.net ~]$ cp ./plik_do_skopiowania ./katalog_docelowy
Kopiowanie katalogów (kopiowanie rekursywne).
[username@s1.laohost.net ~]$ cp -R ./katalog_do_skopiowania ./katalog_docelowy
Kopiowanie wraz ze zmianą nazwy.
[username@s1.laohost.net ~]$ cp -R ./katalog_do_skopiowania ./katalog_docelowy/nowa_nazwa
Przenoszenie plików i katalogów (nie używamy flagi -R).
[username@s1.laohost.net ~]$ mv ./katalog_lub_plik ./katalog_docelowy/nowa_nazwa
Usuwanie plików.
[username@s1.laohost.net ~]$ rm plik_do_usuniecia.txt
Usuwanie katalogów (rekursywnie).
[username@s1.laohost.net ~]$ rm -R katalog_do_usuniecia/
Tworzenie katalogów.
[username@s1.laohost.net ~]$ mkdir katalog_do_utworzenia/
Do podstawowych operacji na plikach i katalogach wystarczą zatem cztery polecenia: cp, mv, rm i mkdir. Dzięki dopełnianiu nazw tabulatorem operacje te stają się szybkie i wygodne.
Edycja plików tekstowych
Dla początkujących polecamy edytor mcedit. Aby otworzyć plik w tym edytorze proszę wpisać polecenie:
[username@s1.laohost.net ~]$ mcedit ./sciezka/do/pliku.txt
Na dole programu dostępne są możliwe opcje, które używamy klawiszami funkcyjnymi F1-F10. Aby wyjść z programu naciskamy F10.
Dla zaawansowanych zdecydowanie polecamy program Vi. Możliwości tego programu są jednak zbyt obszerne aby opisać je w niniejszym artykule. Edycja plików w tym edytorze przebiega w sposób zupełnie inny niż w tradycyjnych edytorach, jednak po niedługim czasie użytkowania sposób zaproponowany przez twórcę Vi staje się bardzo wygodny.
Pobieranie plików z internetu
Do pobierania plików służy program Wget. Najprostsza forma wywołania tego programu to:
[username@s1.laohost.net ~]$ wget http://www.domena.pl/jakisplik.html
Jeśli chcemy zapisać plik pod określoną przez nas nazwą lub w określonym przez nas miejscu, uruchamiamy polecenie wget z flagą -O (duża litera o).
[username@s1.laohost.net ~]$ wget -O ./nowa_nazwa http://www.domena.pl/plik.html
Rozpakowywanie archiwów zip i tar
Konta w LaoHost są wyposażone w programy unzip, tar, bunzip i gunzip - służące do rozpakowywania różnych rodzajów archiwów. Kilka przykładów:
[username@s1.laohost.net ~]$ unzip Archiwum.zip
[username@s1.laohost.net ~]$ tar -xvf archiwum-2.3.tar.gz
[username@s1.laohost.net ~]$ tar -xjvf archiwum-2.3.tar.bz2
Informacje z niniejszego artykułu wystarczą już do tego, aby za pomocą konsoli zainstalować popularne CMSy, fora dyskusyjne lub inne skrypty.